काठमाडौं  ।  तपाईंले याद गर्नुभएको होला, केही मानिसहरूको जिब्रोको माथिल्लो भागमा सेतो तह बन्छ। यो सामान्यतया मुखको कमजोर स्वच्छताको कारणले हुन्छ। 

जिब्रोमा सेतो तह हुनु एक सामान्य समस्या हो, तर कहिलेकाहीँ यो गम्भीर समस्याको संकेत पनि हुन सक्छ। प्रायः यो सेतो तहले सास गन्हाउन सक्छ। त्यसैले, यसलाई बिल्कुलै बेवास्ता गर्नु हुँदैन।

एसियन जर्नल अफ रिसर्च इन डर्मेटोलोजिकल साइन्सेजमा प्रकाशित एक अध्ययन अनुसार जिब्रोको सेतो तह धेरै गम्भीर रोगहरूको संकेत हुन सक्छ जस्तै ओरल लाइकेन प्लानस (ओएलपी), बेसेट्स (छाला रोग), सोरायसिस, ओरल इन्फेक्सन, पेम्फिगस (अटोइम्यून स्किन डिजिज) र क्यान्सर।

जिब्रोमा सेतो तह बन्ने कारणहरू
जिब्रोमा सेतो तह बन्नुका धेरै कारणहरू हुन सक्छन्। राति सुत्दा मुख खोलेर सास फेर्ने मानिसहरूको मुखमा र्‍याल कम उत्पादन हुन्छ। यसले जिब्रोमा सेतो तह बन्न सक्छ। धेरै मसालेदार, तारेको वा बोसोयुक्त खानेकुरा खाँदा पनि जिब्रोमा सेतो तह लाग्न सक्छ।

अर्कोतर्फ, यदि दाँत र जिब्रो राम्ररी सफा गरिएन भने, ब्याक्टेरिया र खानाका कणहरू तिनीहरूमा जम्मा हुन सक्छन्, जसले गर्दा सेतो तह लाग्न सक्छ। 

यसबाहेक, मधुमेह, कलेजो रोग, दम, मिर्गौला रोग वा पाचन सम्बन्धी समस्या जस्ता केही रोगहरूले पनि सेतो तह निम्त्याउन सक्छ। जिब्रोमा सेतो तह बन्नुका अन्य केही मुख्य कारणहरू छन्। तल दिइएको ग्राफिक्सबाट यो बुझ्नुहोस्

जिब्रोको सेतो तहको रोगहरूसँग सम्बन्ध
जिब्रोमा सेतो तह हुनु भनेको कमजोर मौखिक स्वच्छता बाहेक अन्य धेरै रोगहरूसँग सम्बन्धित हुन सक्छ। यसले मुखमा फंगल संक्रमण निम्त्याउन सक्छ। यो संक्रमण क्यान्डिडा नामक फंगसको कारणले हुन्छ। यसमा, जिब्रोमा सेतो तह बन्छ, जुन बिस्तारै फैलिन थाल्छ।

पाचन प्रणालीमा खराबी वा शरीरमा आइरनको कमीको कारणले पनि जिब्रोमा सेतो तह देखा पर्न सक्छ। यसबाहेक, यदि जिब्रोमा सेतो तह लामो समयसम्म रह्यो र दुखाइ वा घाउ जस्ता लक्षणहरू देखिएमा, यो मुखको क्यान्सरको संकेत हुन सक्छ।

जिब्रोमा सेतो तह हुनु अन्य धेरै रोगहरूको संकेत पनि हुन सक्छ। तल दिइएको ग्राफिक्सबाट यो बुझ्नुहोस्

जिब्रोमा सेतो तह बनेमा के गर्ने ?
सामान्यतया, जिब्रोमा रहेको सेतो तह नियमित सफा गर्दा हट्छ। तर यदि यो लामो समयसम्म रह्यो भने डाक्टरसँग परामर्श लिनु महत्त्वपूर्ण छ। सेतो जिब्रोको उपचार लक्षण र कारण अनुसार फरक तरिकाले गरिन्छ।

यदि जिब्रोमा मौखिक लाइकेन प्लानससँग सम्बन्धित कुनै दागहरू छन् जुन निको हुँदैनन् भने, डाक्टरले माउथवाश, एन्टिफंगल स्प्रे, र केही औषधिहरू सिफारिस गर्छन्। कहिलेकाहीँ सेतो तहले क्यान्सर निम्त्याउँछ। डाक्टरहरूले यसलाई हटाउन स्केलपेल, लेजर सर्जरी वा क्रायोथेरापी प्रयोग गरेर उपचार गर्छन्।

सेतो तह नहोस् भनेर के गर्ने ?
सेतो जिब्रोको समस्याबाट बच्नको लागि, आफ्नो दैनिक दिनचर्यामा केही सरल उपायहरू समावेश गर्नु महत्त्वपूर्ण छ। यी उपायहरूले जिब्रोमा सेतो तह बन्नबाट रोक्न मात्र मद्दत गर्दैन तर मौखिक स्वच्छता पनि कायम राख्न मद्दत गर्नेछ। तल दिइएको ग्राफिक्सबाट यो बुझ्नुहोस् :

जिब्रोमा सेतो तहसँग सम्बन्धित सामान्य प्रश्न र उत्तरहरू

प्रश्न( के जिब्रोमा रहेको सेतो तह पाचन प्रणालीसँग सम्बन्धित छरु 
उत्तरस् पाचन प्रणालीमा हुने कुनै पनि समस्याले मुख र जिब्रोलाई पनि असर गर्छ । यदि पेटमा एसिडको अत्यधिक उत्पादन भयो भने, यसले मुखमा जलन, सुख्खापन र जिब्रो सेतो हुने समस्या निम्त्याउन सक्छ। एसिडिटी, ग्यास्ट्राइटिस र अल्सर जस्ता अवस्थाहरूमा पनि जिब्रो सेतो हुन सक्छ।

के जिब्रोमा सेतो तह हुनु भनेको तपाईं बिरामी हुनुहुन्छ भन्ने हो?
यो आवश्यक छैन। तर सेतो जिब्रो हुनुको अर्थ तपाईंले आफ्नो मौखिक सरसफाइ वा समग्र स्वास्थ्यमा ध्यान दिनु आवश्यक छ।

कहिले डाक्टरलाई सम्पर्क गर्नुपर्छ?
सामान्यतया जिब्रोमा सेतो तह अस्थायी हुन्छ। यसको लागि तपाईंले केही दिन पर्खनु पर्छ र यो निको हुन्छ कि हुँदैन भनेर हेर्नु पर्छ। यदि केही हप्ता पछि पनि जिब्रो सामान्य रङमा फर्किएन भने, दन्त चिकित्सकसँग परामर्श लिनुहोस्।

जिब्रोमा भएको सेतो तह हटाइएन भने के हुन्छ? 
उपचार बिना, तपाईंको जिब्रोमा जम्मा हुने ब्याक्टेरिया र फोहोरले गिजाको रोग निम्त्याउन सक्छ। संक्रमण तपाईंको शरीरको अन्य भागहरूमा पनि फैलिन सक्छ। थप रूपमा, ल्युकोप्लाकियासँग सम्बन्धित सेतो दागहरू मुखको क्यान्सरमा परिणत हुन सक्छन्।

जिब्रोबाट सेतो तह हटाउने कुनै घरेलु उपाय छ? 
उत्तर-हो, केही घरेलु उपचारहरूले जिब्रोको सेतोपन कम गर्न सक्छ। जस्तै-

मनतातो पानीमा नुन हाल्नुहोस् र कुल्ला गर्नुहोस्।
जिब्रो राम्रोसँग सफा गर्न टंग क्लिनर प्रयोग गर्नुहोस्।
दही जस्ता प्रोबायोटिक खानेकुरा खानुहोस्। यसले मुखमा स्वस्थ ब्याक्टेरिया पैदा गर्छ।
एक चम्चा बेसारको धुलोमा कागतीको रस मिसाएर जिब्रोमा पेस्ट लगाउनुहोस् र केही समय रगड्नुहोस्। त्यसपछि मनतातो पानीले कुल्ला गर्नुहोस्।
दैनिक भास्कर