मैले हेरेँ, उहाँले चिम्लनुभयो ती चनाखा आँखा । सदाभन्दा नितान्त पृथक र अनपेक्षित अनुभूति थियो त्यो दुःखद दिन । सूर्यका किरणले लिपिएको थियो आँखाभरिको धर्ती तर उज्यालोको कुनै हिस्सा कहींकतै हुन सकिरहेको थिएन । हो,जिन्दगीले परीक्षा लिइरहेको थियो हामीलाई, गहिरो चोट दिएर । अन्ततः खरानी भयो निमेषभरमै पुनः एक अर्को सपना, जब अभिभावकत्व ग्रहण गरिरहेका बुवालाई अकालमै स्मृतिशेष हुनुभयो । जैविक बुवालाई गुमाएको करिब बाईस वर्षपछि नियतिले पुनः हामीमाझबाट भरोसाको अर्को उज्ज्वल दियो झ्याप्प निभाइदियो , चौतर्फी अन्धकारको राज थोपरेर । अवश्यमेव प्रत्येक जीवनको अन्त्य सालाखाला उस्तैउस्तै हुन्छ, गूँढ सवाल त दिवंगत व्यक्ति कसरी बाँच्यो भन्ने नै हो । त्यसमाथि ब्रह्मलीन मान्छेहरू विस्मृतिको गर्तमा नगाडिँदासम्म, स्मृतिपटबाट नहराउँदासम्म किमार्थ ठहरिन्नन् मृतक र त 'याद' भन्ने शब्द अटाएको होला शब्दकोशमा । नि:सन्देह जीवन मृत्युको विपरीत होइन, बरू एउटा अंशमात्र हो । यसका बाबजुद जब अनायास टेकिराखेको लट्ठी भाँचिन्छ, अचानक देखिराखेको आँखा गुम्छ, अकस्मात हिँडिराखेका गोडा टुक्रिन्छन् तब सहन स्वाभाविक सकसपूर्ण नै हुँदो रहेछ,जति नै धीरताका पाण्डित्य छाँटे पनि ।

 

 

अज्ञात कविका कविताका हरफजस्तै हुनुहुन्थ्यो उहाँ अर्थात् बाबुराम अधिकारी । पेसाले मामुली पूर्व शिक्षक किन्तु चेतनाको चिराग बोक्ने एक कर्मठ पेसाकर्मी । दुनियाँको दर्दमा मल्हम लगाउन तत्पर एउटा दिलदार मान्छे । राजनीतिमा चासो राख्ने एक सचेत नागरिक । कुशासन र कुप्रथा विपरीत खडा हुने एक चेतनशील व्यक्तित्व । परिवर्तनकारी अभियानका एक असल हिमायती । वेदनामा बाँचेका मान्छेहरूको भरपर्दो बैशाखी । उहाँको साङ्गोपाङ्ग परिचय सिर्फ यतिमात्र । अपितु महामारीको सुनामीले स्वाट्टै निलेको नौलो सहरको एक पहिचानविहीन नागरिक बन्नुभयो उहाँ, जीवनको अन्तिम घडीमा ।

केही अनौठा विभ्रम थिए उहाँका महामारीको चपेटामा परेपछि । सायद विभ्रमको मलजल गर्ने प्रमुख कारक थियो पहिलो सन्तानको अस्पताल बसाइँ र सघन उपचार कक्षको उपचार । परिवारका अधिकांश सदस्यलाई महामारीले अँचेटेपछि उहाँको तनावले आकाश छोयो । एकातिर घरमा रहेका सबै बिमार र अर्कातिर उपचाररत कुलदीपकलाई प्रत्यक्ष निगरानी गर्न नपाउनुको असह्य पीडा । उहाँको कल्पित थकानका मूल स्रोत यिनै थिए । तनावै तनावको परिणति कतै बाँच्नुमा हीनताबोध पो भएको हो कि भन्ने आकलन गर्न हम्मे थिएन । दबाई प्रयोगमा उदासीनता, निजी स्वास्थ्यमा पूर्णतः बेवास्ता अथबा बाँच्ने अभिलाषा नै मरेको हो कि भन्ने साङ्केतिक छनक - सर्वथा अप्रत्याशित थिए यी आम लक्षण । सबैभन्दा चुलिएका अनपेक्षित विषय थिए - अविश्वास, आशङ्का र अदृश्य भय । स्वाट्टै गिरेको थियो मनोबल । सघन उपचार कक्षमा उपचार गर्दा रोग छुमन्तर हुन्छ भन्ने भ्रान्तीले जरा गाडेको थियो उहाँको भयभीत मस्तिष्कमा । चिकित्सक वा परिचारिकाप्रतिको संशयले गाँजेको थियो मथिङ्गल । सरकारले सञ्चारमाध्यममार्फत् सार्वजनिक गर्ने महामारी सङ्क्रमित र मृतकका आँकडाप्रति त रतीभर भरोसा नै थिएन र सरकारी कार्यशैलीप्रति चरम असन्तुष्टि थियो ।

त्यसो त संसारकै शक्तिशाली हतियार हो हिम्मत । किन्तु हर मानिसले यसलाई खनखाँचोमा प्रयोग गर्न जान्दैनन् । कतै न कतै त्यो सीमाभित्र उहाँ पनि पर्नुभयो, ब्यथाले गाँजेपश्चात् । अन्यथा अन्य ब्याधीले छुँदै नछोएका उहाँको यो गत नहुने लगभग निश्चित नै थियो । अस्पतालको फितलो निगरानी, कोरोना महामारीको उच्च जोखिमयुक्त घडी, रोगग्रस्त मान्छेहरूको अत्यधिक चाप, भनसुनविना भर्ना पनि गर्न नसकिने वर्तमान पेचिलो यथार्थता, सन्त्रस्त चिकित्सक र परिचारिका - यी यावत् कुराका प्रत्यक्षदर्शी र भुक्तमान हुनुहुन्थ्यो उहाँ स्वयम् । कतैबाट पनि मनोबल उँचो पार्न नसकिने परिस्थितिजन्य पीडा थियो हामीआफन्तजनसँग । पलपल आहत पार्ने यी व्यवधानसँग जुध्ने साहस बटुल्न उहाँलाई कम्ती धामा भएन । त्यसमाथि नाता पर्ने सबै आफन्त हुन्नन् भन्ने तीतो अनुभूतिले पनि घरीघरी लघारिरह्यो उहाँलाई । उहाँ आँसु पुछ्ने एउटा औंलाको पर्खाइमा हुनुहुन्थ्यो परन्तु सफलतामा थपथपाउने दस औंलामध्ये एक औंला पनि भेट्नुभएन सङ्कटग्रस्त घडीमा । उहाँको भङ्गीले यस्तो भनिरहेको प्रतीत हुन्थ्यो- मृत्यपर्यन्त याद रहन्छन् सकसमा साथ दिने र साथ छाड्ने आफन्तजन । तर काल, परिस्थिति उहाँले सोचेभन्दा नितान्त भिन्न थियो । आफूलाई नष्ट गरेर उज्यालो त मैनबत्तीले मात्र दिनसक्छ, मान्छेले होइन । नाङ्गो यथार्थ फेरि पनि यही नै हो । आदर्शका चिप्ला कुरालाई एकछिन पर राख्ने हो भने त्यस्ता आदर्शवान् मनुष्य बिरलै भेटिएलान् जसले आफू निथ्रिएर स्वजनलाई भरि पार्न कसरत गर्छन् । यो तीतो यथार्थ र कटु अनुभव उहाँको अवचेतन दिमागले हेक्का नराखेझैं भान हुन्थ्यो । अनौठो संयोग नै भन्ठान्छु- प्रत्येक भेटमा सघन उपचार कक्ष, जेठो छोरा र कान्छी बुहारी उहाँका जिज्ञासाका विषयवस्तु हुन्थे मसँग । एउटा कालखण्डमा अस्पतालको सेवा लिन उहाँ जति लालायित हुनुभयो, त्यो भन्दा बेसी अस्पतालको छोटो बसाइँमै उहाँलाई नफ्रत भइसकेको थियो अस्पताल र यसले प्रदायन गरेका सेवा । मूल कारण थियो- झन् बढोत्तरी भएको शारीरिक एवं मानसिक दर्द । जसले जिन्दगीभर वस्तुगत अवस्था र आत्मगत अवस्थाले नै खास परिस्थिति निर्धारण गर्ने कुरा घोकाइरह्यो, परन्तु आफूलाई पर्दा ती अर्ती पनि बेकामे बनेझैं लाग्थ्यो । अन्ततः उपचारका कुनै यत्न कामयावी हुन सकेनन् र करिब नौ हजार अन्य नेपालीसँगै हामीले हाम्रो प्रिय मान्छे गुमाएका छौं, सामान्य भुलसँग मुकाविला गर्न नसक्दा । अब हामीसँग उहाँका सत्कर्म अनुशरण गर्ने र उहाँले गर्दागर्दै थाती रहेका काम सम्पन्न गर्ने अभिभारा आएको छ । यी जिम्मेवारी पूरा गर्न सकेमा मात्र उहाँप्रति सच्चा श्रद्धासुमन अर्पण गरेको ठहर्ने छ । उहाँले कोरेको सद्विचार र न्यायपूर्ण समाज निर्माणको आकाङ्क्षाको गोरेटोलाई राजमार्गमा अनुवाद गर्ने दायित्व निर्वाह गर्न हामी अभिप्रेरित भइरहूँ । अन्तिम श्रद्धाञ्जली बुवा !!!