काठमाडौँ। चिसो हावाबाट बच्न मानिसहरू जाडो याममा घरका सबै झ्याल ढोका बन्द राख्छन्। यसले गर्दा घरमा सही भेन्टिलेसन हुन पाउँदैन, जसबाट भित्रको हावाको गुणस्तर बिग्रन्छ र शरीरमा अक्सिजनको कमी हुन सक्छ।

यो वातावरणमा लामो समय बस्दा टाउको दुख्ने, थकान महसुस हुने र सास फुल्ने जस्ता समस्याहरू देखिन सक्छन्। दमजस्ता समस्या भएका मानिसहरूलाई त झन् बढी अप्ठ्यारो हुन सक्छ।

जाडोमा घरको हावाको गुणस्तर किन बिग्रन्छ ?

जाडोमा चिसोबाट बच्न झ्याल र ढोका बन्द गर्दा हावाको आवागमन रोकिन्छ र कोठामा ताजा हावा आउँदैन। दिनभरि मानिसहरूले सास फेर्दा कार्बन डाइअक्साइडको मात्रा बढ्दै जान्छ।

जब कोठाको हावा बाहिर निस्कन पाउँदैन, तब त्यसमा कार्बन डाइअक्साइड र अन्य ग्यासहरू जम्मा हुन थाल्छन्। धूप, दियो, मैनबत्ती वा हिटरबाट निस्कने धूवाँ र धुलोका कणहरूले पनि हावालाई भारी बनाउँछन्। 

यो बन्द हावाले शरीरमा पर्याप्त अक्सिजन पुग्न दिँदैन, जसले गर्दा थकान, टाउको दुख्ने र सुस्ती महसुस हुन्छ। लामो समयसम्म यस्तो हावामा बस्दा श्वासप्रश्वाससम्बन्धी समस्या र एलर्जी हुन सक्छ। त्यसैले हावा ताजा राख्नका लागि हल्का भेन्टिलेसन आवश्यक छ।

खराब भेन्टिलेसनले शरीरमा पार्ने असरहरू ?

कम भेन्टिलेसन भएको घरमा अक्सिजनको स्तर घट्छ र कार्बन डाइअक्साइड बढ्छ। यसले शरीरको ऊर्जामा असर गर्छ। 

लामो समयसम्म यस्तो हावामा बस्दा मस्तिष्कले पर्याप्त अक्सिजन पाउँदैन, जसले टाउको दुख्ने, चक्कर लाग्ने, थकान र एकाग्रताको कमी जस्ता समस्या हुन सक्छन्।

 कमजोर भेन्टिलेसनले घरमा चिसोपना ९नमी० पनि बढाउँछ, जसले फङ्गस र ब्याक्टेरियालाई बढावा दिन्छ। यसले छाला, आँखा र श्वासप्रश्वासको एलर्जी बढाउन सक्छ।

घरभित्र हुने प्रदूषण

घरभित्र पनि प्रदूषण हुन सक्छ, जसलाई इन्डोर एयर पोल्युसनु भनिन्छ। यो तब हुन्छ जब कोठाको हावा बाहिरको हावासँग साटिँदैन। 

धूप, मैनबत्ती, हिटर वा भान्साको ग्यासबाट निस्कने धूवाँ, सफाइका केमिकल र धुलोका कणहरूले हावालाई प्रदूषित गर्छन्। यी साना कणहरू फोक्सोमा गएर जलन र श्वासप्रश्वासको समस्या निम्त्याउन सक्छन्।

घरमा अक्सिजन कमी भएको संकेत:

घरमा अक्सिजन कम भइरहेको छ भने सुरुमा थकान, टाउको दुख्ने, आँखा पोल्ने वा निद्रा लागेजस्तो महसुस हुन सक्छ। कतिपय अवस्थामा मन भारी हुने वा चिडचिडापन पनि महसुस हुन्छ। 

सास फेर्न हल्का समस्या, पटक(पटक हाई आउनु र ध्यान केन्द्रित गर्न नसक्नु पनि यसका सङ्केत हुन्। जुन घरहरूमा चिसोपना र अनौठो गन्ध आउँछ, त्यहाँ पनि हावामा अक्सिजनको कमी हुन सक्छ। 

यस्तो बेला केही समयका लागि झ्याल खोल्नु वा भेन्टिलेसन फ्यान चलाउनु आवश्यक हुन्छ।

दम वा एलर्जी भएकाले ध्यान दिनुपर्ने कुरा:

दम वा एलर्जी भएका मानिसहरूले जाडोमा कोठाको हावामा विशेष ध्यान दिनुपर्छ। बन्द ठाउँमा धुलो, धूवाँ वा चिसोपना बढ्दा सास फेर्न गाह्रो हुन सक्छ। धूप, मैनबत्ती वा कोठामा प्रयोग गरिने अत्तरहरूबाट जोगिनु पर्छ। 

कोठामा घाम आउन दिनुपर्छ र हरेक दिन केही समयका लागि झ्याल खोलेर ताजा हावा भित्र आउन दिनुपर्छ। यदि घरमा हिटर प्रयोग गरिन्छ भने, त्यसको नजिक पानीको कचौरा राख्दा हावामा चिसोपना कायम रहन्छ र सास फेर्न सजिलो हुन्छ।

भेन्टिलेसन सुधार गर्ने सरल उपाय:

प्रत्येक दिन केही समयका लागि झ्यालहरू खोल्नुपर्छ ताकि ताजा हावा भित्र आउन सकोस्। बिहान वा दिउँसो १०(१५ मिनेटका लागि यसो गर्नु पर्याप्त हुन्छ। भान्सा र बाथरुममा एग्जस्ट फ्यान वा भेन्टिलेसन फ्यान लगाउनुपर्छ।

हावा सफा राख्ने उपयोगी बोटबिरुवाहरू:

घरको हावा सफा गर्न एलोवेरा, मनी प्लान्ट, पीस लिली, स्पाइडर प्लान्ट र स्नेक प्लान्ट जस्ता केही बिरुवाहरू धेरै उपयोगी हुन्छन्। यिनीहरूले कार्बन डाइअक्साइड सोसेर अक्सिजन छोड्छन्। 

साथै, यिनीहरूले हावामा रहेका फर्मलडिहाइड र बेन्जिन जस्ता विषाक्त पदार्थहरूलाई पनि कम गर्छन्। यिनलाई घरको कुना वा कौसीमा राख्नुपर्छ। दिनमा केही समय घाम परेमा यिनीहरूले अझ राम्रो काम गर्छन्।

यदि घर बाहिरको हावा धेरै प्रदूषित छ भने, एयर प्युरिफायर उपयोगी हुन सक्छ। यसले हावामा रहेका धुलोका कण र हानिकारक ग्यासहरूलाई फिल्टर गर्छ। तर बोटबिरुवा पनि प्राकृतिक एयर क्लिनर हुन्। 

यिनीहरूले हावामा अक्सिजन बढाउँछन् र चिसोपना कायम राख्छन्। दुवैको साथमा प्रयोग गर्नु सबैभन्दा राम्रो हो। कम प्रदूषण भएको ठाउँहरूमा केवल बोटबिरुवा पनि पर्याप्त असरदार हुन्छन्।

चिसोबाट बच्दै भेन्टिलेसन कायम राख्ने तरिका:

जाडोमा दिनभरि झ्याल बन्द राख्नुको सट्टा दिउँसोको समयमा ९जब तापक्रम सबैभन्दा बढी हुन्छ० १०(१५ मिनेटका लागि झ्याल खोल्नुपर्छ। यसले घरको बासी हावा बाहिर निस्कन्छ। 

भान्सा वा बाथरुममा एग्जस्ट फ्यान चलाउनुपर्छ ताकि चिसोपना र धूवाँ जम्मा नहोस्। यदि धेरै चिसो छ भने, हल्का एयर सर्कुलेसन कायम राख्न एउटा सानो भेन्ट स्लाइड खुला राख्नुपर्छ।