काठमाडौं । वर्षातको मौसमसँगै डेंगुको जोखिम बढ्दै जान थालेपछि कञ्चनपुरमा सचेतनामूलक कार्यक्रम सञ्चालन गरिएको छ । 

स्वास्थ्य कार्यालय कञ्चनपुरले डेंगु सार्ने लामखुट्टेको बासस्थान पहिचान गरी लार्भा खोजी तथा नष्ट गर्ने सम्बन्धी पालिकाहरूमा सचेतनामूलक कार्यक्रम सञ्चालन गरेको छ । 

स्वास्थ्य कार्यालय कञ्चनपुरका औलो निरीक्षक सिद्धराज भट्टले डेंगु नियन्त्रणको सुरुवात घरआँगन सफा राख्ने र पानी जम्ने ठाउँ हटाउने कार्य सुरु गरिएको बताए । 

उनका अनुसार डेंगुको सङ्क्रमणबाट जोगिन लामखुट्टेको बासस्थान नष्ट गर्ने, त्यसका लागि पानी जम्ने ठाउँहरू (फूलदानी, बाल्टिन, टायर, ड्रम, कुलर, ट्यांकी, प्लास्टिकका भाडाहरू आदि) सफा राख्ने कार्य बारे समाजका अगुवाहरूलाई भेला गरेर जानकारी दिने कार्य भइरहेको छ । 

कार्यक्रममा सहभागीहरूलाई विभिन्न ठाउँमा गएर लामखुट्टे लार्भा पहिचान गर्ने तरिका सिकाउने, पानी जम्मा हुने ठाउँहरूमा सर्भे गरी सचेतना फैलाउने लगायतका कार्यक्रम भइरहेको उनको भनाई  छ ।

पानी राख्ने भाँडाहरू ढाकेर राख्ने, बिहान र दिउँसो लामखुट्टे बढी सक्रिय हुने समय भएकाले त्यो बेला लामो बाहुला भएका कपडा लगाउने,शरीर खुला नराख्ने, लामखुट्टे भगाउने क्रिमको प्रयोग गर्ने,घरभित्र र वरिपरि सफा राख्ने,झ्याल, ढोकामा जाली लगाउने,सुत्ने बेला झुलको प्रयोग गर्नु पर्दछ भन्ने कुरा कार्यक्रमका माध्यबाट सचेत पार्ने कार्य भइरहेको उनले बताए ।

“टुक्रा–टुक्रा प्लास्टिक, टिनका डब्बा, भाँचिएका भाँडाहरू खुला ठाउँमा नराख्ने,डेंगुका लक्षण (ज्वरो, टाउको दुख्ने, हड्डी दुख्ने, आदि) भएमा तुरुन्त स्वास्थ्य संस्थामा जानु पर्दछ” उनले भने। 

उनका अनुसार पालिकाहरूसँग समन्वय गरी डेंगु विरुद्धको सचेतनामूलक कार्यक्रम भइरहेको छ । उनले डेंगु रोग, यसको लक्षण, लामखुट्टेको जीवनचक्र र नियन्त्रणका उपायबारे जानकारी दिनु हुँदै  डेंगु एडिस एजिप्टाइ जातको पोथी लामखुट्टेले सार्ने रोग रहेको बताए ।

“डेंगु सार्ने लामखुट्टेले प्रायः बिहान र दिउँसो टोक्ने गर्छ” उनले भने, “यसको जीवनचक्रमा अण्डा, लार्भा, प्युपा र वयस्क चरण पर्दछ, लार्भा पानीमा विकसित हुने भएकाले पानी जम्ने भाँडाकुँडा यसको मुख्य स्रोतका रूपमा रहेका छन् ।”

पानी जम्ने भाँडाकुँडाको पानी फाल्ने कार्य गर्नुपर्ने उनले उल्लेख गरे । डेंगुको सङ्क्रमण भएमा उच्च ज्वरो आउने, टाउको दुखाइ हुने आँखाको पछाडि दुखाइ हुने, मांसपेशी र हड्डी दुख्ने, आदी हुने गरेको उल्लेख गर्नु हुँदै उहाँले डेंगु रोगको कुनै विशेष औषधि नभएकोले पूर्व सतर्क रही रोगको सङ्क्रमण गराउने लामखुट्टेको टोकाइबाट बच्नु मुख्य उपाय रहेको बताए । 

“शुक्लाफाँटा नगरपालिकामा कार्यक्रम सम्पन्न गरी सकेका छौँ” उनले भने, “कृष्णपुर नगरपालिकाका दुई ठाउँमा कार्यक्रम सञ्चालन गर्ने तयारी भइरहेको छ, अन्य डेंगुको जोखिम देखिएका ठाउँमा सचेतनामूलक कार्यक्रम सञ्चालन गर्ने योजना छ । 

डेंगु रोग नियन्त्रणको लागि व्यक्तिगत सरसफाइ, सामुदायिक सचेतना र सरकारी निकायबिचको सहकार्य अत्यन्तै जरुरी रहेको छ” पिपलाडी स्वास्थ्य चौकीका प्रमुख दुर्गादत्त भट्टले भने, “यस सचेतनामूलक कार्यक्रमले डेंगु नियन्त्रणमा उल्लेखनीय सहयोग पुग्ने विश्वास लिएका छौ ।”

कञ्चनपुरमा चालु आर्थिक वर्षको साउन महिनादेखि हाल सम्म २९ जना व्यक्तिमा डेंगुको सङ्क्रमण देखा परेको छ । वर्षाको समयमा अझै डेंगुको सङ्क्रमण बढ्न सक्ने भएकाले सचेत हुनु पर्ने स्वास्थ्यकर्मीहरूको भनाइ रहेको छ ।